HET ABC VAN DE VOORSTELLING

Of hoe vermijden we ernstige en soms pijnlijke problemen in het land van de toneelopvoeringen?

De praktijk wijst uit dat het toch nog niet tot iedereen is doorgedrongen dat voor de opvoering van een toneelstuk in de meeste gevallen toestemming van de auteur, of van zijn vertegenwoordiger, nodig is. Kennelijk weet ook lang niet iedereen, dat die toestemming tijdig moet worden aangevraagd, omdat men anders in ernstige problemen kan komen. Het kan een toneelgroep zelfs de hele productie kosten, als men niet in het juiste tempo de correcte weg bewandelt. Een verbod tot opvoering is immers gauw op papier gezet, als het moet in minder dan tien woorden: "Wij verbieden u de opvoering van genoemd toneelstuk".

En daar staat u dan bedremmeld van te kijken...

Waarom spreken we hier over in de meeste gevallen? Gewoon omdat de meeste gespeelde toneelwerken geschreven zijn door auteurs die nog rechten op hun werk(en) hebben. En denk nu niet te vlug : mijn auteur is dood, ik kan mijn gang gaan... Neen, zelfs als een auteur al jaren het tijdelijke met het eeuwige geruild heeft, kunnen er nog steeds rechten op het toneelwerk bestaan. Die rechten zijn dan in handen van de erfgenamen. Die erfgenamen nemen de plaats in van de overleden auteur. In dat geval moet u bij hen zijn voor een eventuele toestemming. Soms ook bij iemand die namens hen deze toestemming regelt. En als het de erfgenamen niet zijn, dan is het misschien de vertaler. Want ook de vertaler heeft rechten. En ook aan die vertaler moet u toestemming vragen voor de opvoering. Of aan zijn erfgenamen...

Dus, AUTEURS en hun erfgenamen, VERTALERS en hun erfgenamen, BEWERKERS en hun erfgenamen, dat zijn allemaal mensen die u om één of andere reden kunnen verbieden het toneelstuk te gaan spelen dat u op het podium wil brengen.

Eén briefje, één telefoontje, één mailtje naar Stichting Bredero kan volstaan om te weten hoe de vork aan de steel zit, wat de opvoeringsrechten van een toneelstuk betreft. Na selectie van het toneelstuk dat u wilt opvoeren, zou dat eigenlijk een logische volgende stap moeten zijn. En wees gerust, als u voor het spelen van een bepaald stuk geen toestemming nodig heeft, vertellen we u dat ook meteen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als het gaat om een toneelstuk waarvan de auteur langer dan zeventig jaar dood is. In dat geval is het stuk vrij van auteursrechten.

Maar in de meeste gevallen geldt volgend advies: zoek het toneelstuk uit dat u wat lijkt. Neem na de keuze van het stuk meteen contact op met de instantie die de opvoeringsrechten beheert. Deze gegevens moeten ondubbelzinnig op de eerste pagina van de betreffende tekstboekje vermeld staan of op een website. Let op: u mag er nooit van uitgaan dat de instantie waar u de tekstboekjes heeft aangekocht, automatisch ook de opvoeringsrechten beheert! Net zomin als dat de situatie van de opvoeringsrechten steeds dezelfde is. M.a.w., u kunt jaren geleden een bepaald toneelwerk hebben opgevoerd, en u wenst dat nogmaals op het repertoire te nemen. U hebt de brochures van toen nog in uw bezit en u zou daaruit wel eens kunnen afleiden dat de rechten daarom nog steeds beschikbaar zijn. Die situatie kan ondertussen dus wel degelijk gewijzigd zijn! Informeer u daarom om alle misverstanden uit te sluiten.
Hetzelfde geldt voor de van internet gedownloade toneelteksten.

Begin niet met de repetities alvorens toestemming te hebben verkregen. En wacht zeker niet tot de repetities zijn afgelopen. Dan kan het immers hopeloos te laat zijn. En dan zou u wel eens kunnen te maken krijgen met een verbod om het stuk op te voeren. Bijvoorbeeld omdat er een beroepstheater is dat voor het Nederlandse taalgebied de exclusieve opvoeringsrechten heeft verworven voor uitgerekend dat stuk dat u nu ook net wou gaan spelen...

In een notendop ziet het ABC van de opvoering-zonder-problemen er dus als volgt uit:

Zoek een stuk uit dat u bevalt.
Tracht meteen na de keuze toestemming voor opvoering te krijgen.
Koop het verplichte aantal tekstboekjes, informeer bij digitale teksten naar de voorwaarden.
En ook hier geldt de stelregel: bij twijfel, navragen!
Respecteer de tekst van het stuk dat u gekozen heeft. Een stuk regisseren betekent niet: het volledig bewerken zodat de auteur zelf zijn werk haast niet meer zou herkennen. In de auteurswet bestaat er trouwens nog zoiets als het MOREEL recht dat de auteur uitgerekend tegen dat soort ongeremde ingrepen moet beschermen. Wenst u aanpassingen of veranderingen in de tekst aan te brengen, dan dient u met de auteur of diens vertegenwoordiger vóór de ingreep contact op te nemen om zijn opinie te vragen. Respecteer zijn of haar beslissing!
Betaal tijdig het verschuldigde bedrag voor de opvoering(en).
Breng het stuk met veel enthousiasme en plezier op de planken.
Geniet van het succes.